10. Sınıf Biyoloji Kalıtımın Genel İlkeleri Test 8

Dünyada ve ülkemizde en sık görülen Akdeniz anemisi olarak da bilinen Talasemi, kemik iliğinde kırmızı kan hücreleri olan eritrositlerde oksijen taşıyan hemoglobin maddesinin yapımıyla ilgili genlerde bozukluk ya da yetersizlik sonucu oluşan kalıtsal bir hastalıktır. Hastalığa çekinik bir gen neden olur. Genotipi heterozigot olan bireyler hastalığa neden olan geni taşımalarına rağmen sağlıklı kan hücrelerine sahiptir.

Ali ve Ayşe çifti Talasemi hastalığı bakımından taşıyıcı olduğuna göre bu çiftin doğacak çocuklarının hasta olma olasılığı kaçtır?

Küçük yaştan itibaren doğa bilimlerine ilgi duyan Mendel, Pisum cinsi bezelyeler ile yaptığı çalışmalarda bezelyelerin yedi özelliğini nesiller boyunca takip etmiş, bu özelliklerden baskın olanları büyük harf, çekinik olanları ise küçük harf ile göstermiştir. Baskın ve çekinik özellikteki alellerin gametlere dağılımının eşit olduğunu, oluşan gametlerde ise her alel çiftinden yalnızca birinin bulunabileceğini tespit etmiştir. Farklı özelliklere sahip bezelyeler çaprazlandığında oluşan bireylerin birbirine benzediğini, çaprazlama sonuçlarının daha önceki hesaplamalar ile uyumlu olmasını ise gametlerin rastgele birleşmesi ile açıklamıştır. Mendel’in elde ettiği sonuçlarsa “Mendel İlkeleri” olarak özetlenmiştir.

Mendel İlkeleri ile ilgili verilenlere göre aşağıdakilerden hangisi bu ilkeler içinde değildir?

Yumurta ve sperm, aktarılacak her karakter için genin sadece bir alelini taşır. Çünkü bir karakterin ortaya çıkmasından sorumlu olan iki alel, mayoz sırasında birbirinden ayrılır ve bu durum “Mendel’in Ayrılma İlkesi’’ olarak bilinir. Sperm ve yumurta döllenme sırasında sahip oldukları bu alelleri yavrulara aktarır. Böylece yavrular her bir karakter için çift alele sahip olmuş olur.

AabbDDEe genotipine sahip olduğu varsayılan bir canlının yavrularının genotipinin;

I. AAbbddee
II. AaBbDdEe
III. aaBBDDEE
IV. AabbDDEE

verilenlerden hangileri gibi olması beklenmez?

Bir türde, bir özellik ile ilgili olarak ikiden fazla gen çeşidinin bulunmasına çok alellilik denir. Diploit bireyler bu alellerden sadece ikisini taşıyabilir ve aleller arasındaki baskınlık durumuna göre farklı fenotipler görülebilir. Örneğin, tavşanlarda post renklerini belirleyen aleller ve bu aleller arasındaki baskınlık ilişkisi aşağıda gösterildiği gibidir.

Bu bilgiler kullanılarak;

I. Bu özellik bakımından kaç farklı homozigot genotip bulunur?
II. Chinchilla tavşan kaç farklı genotipte olabilir?
III. Ebeveynlerinden biri kısıtlı noktalı diğeri albino olduğunda doğacak yavru hangi fenotipte olur?
IV. Ebeveynlerinden biri homozigot koyu gri olduğunda doğacak yavru hangi fenotipte olur?

sorularından hangilerine kesin cevap verilir?

Her ikiside etkisini bir araya geldiklerinde fenotipe yansıtan alel genlerden birisi K, diğeri ise L ile ifade edilmektedir. Bireyler bu karakter bakımından KK, LL ve KL genotiplerine sahip olmaktadır.

Buna göre homozigot genotipli ama farklı fenotiplere sahip iki bireyin çaprazlanması sonucu elde edilen bireyler kendileştirilerek aşağıdaki punnet karesi oluşturulmuştur.

Oluşturulan punnet karesi için hangi seçenekteki ifadenin yanlış olduğundan söz edilir?

İnsanda kıvırcık saç geni (A), düz saç geni (a) üzerine baskındır. Bir çiftin saç şekillerine göre çaprazlanması şekilde gösterilmiştir.

Buna göre;

I. Anne düz saçlı, baba kıvırcık saçlıdır.
II. K, M ve N kesinlikle düz saç genini taşır.
III. Babanın genotipi Aa olduğunda M veya N genotipli bireyin oluşma ihtimali aynıdır.
IV. Bu çiftin çocuklarının yüzde yüz kıvırcık saçlı olma ihtimali yoktur.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

AB0 ve Rh sistemi bakımından genotipi bilinmeyen iki bireyin çaprazlanmasıyla oluşabilecek fenotip çeşidinin oranları grafiklerde gösterilmiştir.

Grafiklere göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Bir genin farklı alelleri birlikte bulunduğunda fenotipi belirleyen alel baskın, diğeri ise çekinik olarak adlandırılır. Baskın ve çekinik alellerin oluşturabileceği genotip ve fenotip çeşitleri tabloda verilmiştir.

Fenotipi çekinik olan bireyin genotipi kesin olarak bilinir; ancak tablodan da anlaşıldığı gibi fenotipi baskın olan bireyin genotipi için iki olasılık vardır. Baskın bireyin genotipini belirlemek için çekinik bireyle yapılan çaprazlamaya “Kontrol çaprazlama” denir. Örneğin; bir köpek türünde siyah kürklü olma, kahverengi kürklü olmaya baskındır.

Soyağacında içi taralı bireyler kahverengi kürke sahip olduğuna göre;

yukarıdaki numaralı bireylerden hangileri için kontrol çaprazlama yapılmasına gerek yoktur?

Hemofili hastalığı, kanın pıhtılaşma mekanizmasında görülen sorunlardan kaynaklanan kalıtsal bir hastalıktır.

Hemofili hastalığının kalıtımı ile ilgili bir araştırma yapan Ahmet;

✓ Hemofiliye neden olan alel sadece X kromozomundan taşınır.
✓ Hemofiliye neden olan alel çekiniktir.
✓ Hemofili hastaları pıhtılaşma faktörlerini dışarıdan aldığı sürece yaşamına devam edebilir.
bilgilerine ulaşıyor.

Hemofili hastalığının kalıtımı ile ilgili verilen soyağaçlarda taralı bireylerin hangisinin fenotipi yanlış gösterilmiştir? (Taralı bireyler hemofili hastasıdır.)

AB0 kan gruplarının kalıtımı aşağıda verildiği gibidir.

● A ve B alelleri çekinik gen olan 0 üzerine baskındır.
● AA ya da A0 genotipi kan grubu A, BB ya da B0 genotipi ise B kan grubudur.
● Homozigot 00 genotipi kan grubu 0’dir.
● AB genotipi kan grubu AB’dir.

Bir hastanede aynı zamanda doğum yapan Duygu, Zeynep ve Seval kız bebeği, Nilüfer ise erkek bebeği dünyaya getiriyor. Birbirine karışan bebeklerin kimlere ait olduğunu belirlemek için kan grubu tayini yapılıyor.

Doğan bebeklerin ve 4 ailenin kan grupları aşağıda verildiği gibidir.

Buna göre;

I. X ailesinin bebeğinin kan grubu 0’dır.
II. Y ailesinin bebeğinin kan grubu A’dır.
III. Z ailesinin bebeğinin kan grubu kesinlikle AB’dir.
IV. T ailesinin bebeğinin 3. ve 4. bebek olma olasılığı vardır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?