10. Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Test 2

Türkiye’nin jeolojik zaman cetveline göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Derinlik volkanizması: Magmanın yeryüzüne çıkmadan yerin derinliklerinde soğuması ile gerçekleşir.
Yüzey volkanizması: Magmanın yeryüzüne çıkması ile gerçekleşir.

Aşağıdaki görselde volkanizma oluşumu gösterilmiştir.

Görselde gösterilen volkanik şekiller ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Aşağıda bazı yer şekillerinin oluşum sürecine ait bilgiler verişmiştir.

• Tethys Denizi’nde biriken tortul tabakaların sıkışıp kıvrılmasıyla sıradağlar oluşmuştur.
• Senozoik’in Kuaterner Dönemi’nde Egeid karasının çökmesi ile Ege Denizi oluşmuştur.
• Anadolu yarımadasının tektonik hareketler sonucunda yükselmesi ile yataklarını derine kazan akarsuların oluşturduğu Orta Anadolu platoları oluşmuştur.

Bu süreçler ile aşağıdaki olaylardan hangisi ilişkilendirilemez?

Yer kabuğunu oluşturan bütün kayaçların kökeni magmadır. Magmanın yer kabuğu içerisinde ya da üzerinde soğumasıyla oluşan kayaçlar, levha hareketlerinin etkisiyle tekrar magmaya karışabilir. Bu şekilde kayaçların sürekli bir dönüşüm içerisinde olmasına kayaç döngüsü denir.

Aşağıdaki görselde kayaç döngüsü gösterilmiştir.

Bu açıklama ve görselden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

Orojenez; dış kuvvetler tarafından aşındırılan malzemeler deniz tabanlarında birikerek binlerce metre kalınlığında tortul tabakalar oluşur. Bu tabakalar, levha hareketleri sonucu oluşan yan basınçların etkisiyle sert yapıdakilerin kırılması, esnek yapıdakilerin ise kıvrılması ile dağlar oluşur.

• Prekambriyen’de Huron Kıvrımları
• Paleozoyik’te Kaledoniyen ve Hersiniyen kıvrımları
• Mesozoyik ve Tersiyer’de Alpler, Kayalıklar, Himalayalar ve And Dağları bu oluşumun örnekleridir.

Buna göre orojenez olayı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Epirojenez, yer kabuğu parçalarının dikey doğrultuda ve yavaş bir şekilde yükselmesi ya da alçalması olayıdır. İzostatik denge, manto üzerinde yüzer durumda bulunan farklı yoğunluk ve kalınlıktaki yer kabuğu parçalarının mantoya az ya da çok gömülerek oluşturdukları dengedir. İzostatik dengenin bozulmasıyla hafifleyen tabakalar yükselirken ağırlaşan tabakalar alçalır.

İzostaik denge;

• iklim değişikliği ile buzul oluşumu ya da buzul erimesi,
• erozyon sonucunda yerkabuğunun aşınması ve kütle kaybetmesi,
• akarsuların taşıdıkları malzemeleri biriktirmeleri

gibi olaylar ile bozulur ve epirojenez olayı gerçekleşir

Yukarıdaki görselde I numara ile gösterilen alanda akarsu ve rüzgâr erozyonu sonucunda taşınan maddeler II numara ile gösterilen alanda birikerek tortul tabakalar oluşturmuştur.

Yukarıdaki açıklamalar dikkate alındığında görsel ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?

Kaynağını yerin iç kısımlarından alan kuvvetlere iç kuvvetler denir. İç kuvvetleri oluşturan olaylar, mantodaki konveksiyonel akımlardan doğmaktadır.

Buna göre aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşmasında mantodaki konveksiyonel akımların doğrudan etkili olduğu söylenebilir?

Aşağıda levha hareketlerine iki örnek verilmiştir.

Yukarıdaki açıklamalara göre harita üzerinde numaralanmış yerlerin hangilerinde okyanus hendekleri, hangilerinde kıvrımlı dağ sıraları oluşmuştur?

Dünya’nın oluşumundan itibaren meydana gelen olaylar ve bu olaylar arasındaki ilişki, kronolojik bir sistemle jeolojik zaman cetveli adı verilen tablo ile gösterilir.

Görsel dikkate alındığında;

I. Senozoikte buzul devirlerinin yaşandığı,
II. günümüzdeki kıtaların yaklaşık 500 milyon yıl önce bir bütün olduğu,
III. eski jeolojik zamanlarda yaşamış bazı canlı türlerinin günümüzde görülmediği

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

Toros Dağları’ndaki 1600 rakımlı Sülek ve 1950 rakımlı Göktepe yaylalarında yapılan arazi çalışmalarında su kaplumbağası, salyangoz, su yosunu ve mercanların taşlaşmış fosillerine rastlanmıştır.

Bu açıklamadan

I. Türkiye fosil bakımından zengin bir ülkedir.
II. Anadolu’da deniz suları 1950 metreye kadar yükselmiştir.
III. Toros Dağları deniz tabanındaki tortulların orojeneze uğrayarak yükselmesi sonucu oluşmuştur.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?