10. Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Test 3

• Jeotermal kaynaklar
• Volkanik dağlar
• Tektonik depremler

Yukarıdaki olaylar ile haritada dağılışı gösterilen alanlar arasında paralellik bulunmaktadır.

Buna göre haritada aşağıdakilerden hangisinin dağılışı gösterilmiştir?

Kara kütlelerinin bir bütün olarak yükselmesi ya da alçalması olayına epirojenez denir.

Buna göre aşağıdaki oluşumlardan hangisi epirojenez olayına örnek olarak gösterilebilir?

Aşağıda yerin yapısını gösteren bir kesit gösterilmiştir.

Bu kesit ve tablo incelendiğinde;

I. Yerkürenin, fiziksel yapısı birbirinden farklı üç temel katmandan oluştuğu,
II. Dünya’nın toplam hacminin büyük bir kısmını mantonun oluşturduğu,
III. Yerin dış katmanından iç katmanına doğru gidildikçe yoğunluğun artış gösterdiği

çıkarımlarından hangilerinin doğru olduğu söylenir?

Menderes: akarsuların az eğimli yerlerde oluşturdukları büklümlerdir. Menderes oluşturan akarsuların akış hızı ve aşındırma gücü azalır, boyu ise uzar. Mendereslerin dışbükey kısımlarına çarpak denir. Bu kısımda daha çok aşındırma gerçekleşir. Çarpak kesiminden kopan materyaller, çarpağın karşısına birikir. Bu kesime de yığınak denir. Mendereslerde akarsu sık sık yatak değiştirir. Bu yatak değiştirme sırasında büklümlerden bazıları ana akarsudan ayrılabilir. Bu tür şekillere de kopuk menderes denir.

Buna göre yukarıda görseli verilen menderesli akarsuyun numaralandırılmış bölümleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Aşağıda bir vadi tipi ile ilgili bilgiler verilmiştir gösterilmiştir.

• Genellikle Akdeniz Bölgesinde görülür.
• Kalker, jips, kaya tuzu gibi suda çözünebilen kayaçların aşınmasıyla oluşan yamaçları dik ve taraçalı vadilerdir.

Bu vadi tipi aşağıdakilerden hangisidir?

Türkiye’nin bulunduğu yer kabuğu tabakası; hareket hâlindeki magmanın etkisiyle alçalma, yükselme ve kırılmaya uğramıştır. Tersiyer’de tektonik hareketlerin etkili olduğu ülkemizde Anadolu’nun büyük bölümü kara hâlini almıştır. Daha sonra dış kuvvetler tarafından aşındırılarak hafifleyen bu kara parçası, Kuvaterner’de epirojenezle yükselmeye başlamıştır.

Bu duruma kanıt olarak;

I. platoların geniş yer kaplaması,
II. ortalama yükseltisinin fazla olması,
III. batısında akarsuların delta oluşturması,
IV. iç kesimlerinde volkanik dağların bulunması

özelliklerinden hangileri gösterilebilir?

Akarsuyun yatağını enine ve derinlere doğru aşındırması sonucu yatak eğimi azalır ve taban seviyesine yaklaşır. Aşındırmanın en son evresinde yatak eğiminin aldığı şekil denge profili olarak adlandırılır.

Aşağıdaki görselde bir akarsuyun denge profiline ulaşma aşamaları gösterilmiştir.

Görsel dikkate alındığında 1. aşamadan 6. aşamaya ulaşan bir akarsu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Yeraltı boşlukların tavan kısımlarının çökmesi ile hissedilen, etki alanı dar ve zararı az olan depremlere çöküntü depremleri denir. Bu depremler su tarafından kolayca çözülmeye uğrayan kayaçların yaygın olduğu alanlarda daha fazla görülmektedir.

Buna göre, aşağıda verilen kayaç türlerinden hangisinin yaygın olarak bulunduğu bir alanda çöküntü depremlerinin oluşması daha kolaydır?

Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde rüzgârların oluşturduğu şekillere rastlanabilir.

Bu tür yer şekillerinin aşağıda sıcaklık ve yağış grafikleri verilen iklimlerden hangisinde yaygın olarak görülmesi beklenir?

Ecenaz ve Zeynep dış kuvvetlerin oluşturduğu yer şekilleri konusunu pekiştirmek için üzerinde yer şekli isimlerinin yazılı olduğu kartları masa üzerine yerleştirip aşağıdaki oyunu oynamaktadırlar.

Oyun kuralları:

• Ecenaz akarsuların oluşturdukları yer şekillerini seçecektir.
• Zeynep rüzgârların oluşturdukları yer şekillerini seçecektir.
• Kartlar sırayla seçilecektir.
• İlk önce doğru üç tane kart seçen oyunu kazanacaktır.
• İlk kartı Ecenaz seçmiştir.

Zeynep ilk üç seçiminde doğru kartları seçerek oyunu kazanmıştır.

Buna göre Zeynep’in seçtiği kartlar aşağıdakilerden hangisi olabilir?