10. Sınıf Felsefe Felsefi Okuma ve Yazma Test 2

Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
Ya gözler altındaki mor halkalar?
Neden böyle düşman görünürsünüz,
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?
Zamanla nasıl değişiyor insan!
Hangi resmime baksam ben değilim.
Nerde o günler, o şevk, o heyecan?
Bu güler yüzlü adam ben değilim;
Yalandır kaygısız olduğum yalan.
Cahit Sıtkı Tarancı

Verilen şiirin ana teması, ontolojik olarak aşağıdaki yargılardan hangisinin anlatmak istediği ile benzerlik göstermektedir?

Teknolojik gelişmeler hayatımızı kolaylaştırırken insan ve doğa yaşamını tehdit eden sonuçları da beraberinde
getirmektedir. Örneğin enerji üretmek için yapılan nükleer santrallerin doğaya ciddi zarar vermesi ya da genetiği
değiştirilmiş sebze ve meyvelerin sağlığımızı bozarak bizi hasta etmesi gibi pek çok sorunla karşı karşıya kalabiliriz.

Bu parça aşağıdakilerden hangisini desteklemektedir?

“Hırsızlık kötüdür”, “haksızlık etmek iyi değildir”, “işkence etmek yanlıştır” gibi yargılar her sağduyulu insanın her
zaman ve her yerde kabul edeceği gerçeklerdir. Bu gibi eylemler hukuki açıdan suç, ahlaki açıdan kötü, dinsel
olarak da günah sayılmıştır. Bununla birlikte her toplumda dürüstlük, iyimserlik, haksız kazanç elde etmeme gibi
eylemler de ahlaki açıdan iyi olarak nitelendirilmiştir.

Bu metinden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Mitos, epos, logos; evreni, dünyayı ve insanı anlama çabası olarak karşımıza çıkan insanın kültürel basamaklarıdır. Mitoslar, insanlığın çocukluk döneminde ortaya çıkmış, evreni, insanın varlığını ve onun edimlerini, düş gücü ile oluşturulan kutsal modeller yoluyla anlamlandırma tarzının ürünleri olmuştur. Epos mitosların artık toplumsal- kültürel gelişmelerle birlikte, edebi bir hâl almış şeklidir. Logos ise Antik Yunan doğa bilginlerine göre “gerçeğin insan sözüyle dile gelmesi” dir. Logos insanda düşünce, doğada kanundur. Düşünürün görevi logosu bulmak, sırlarını açığa çıkarmak, insan sözüyle dile getirmektir. Logos kavramıyla ifade edilen, doğayı yine doğal olanla anlama ve açıklamaktır.

Bu metne göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Mısır’da geometri tesadüfen değil, bazı ihtiyaçlardan dolayı zorunluluk gereği gelişme göstermiştir. Bu bölgede
yaşayanlar Nil Nehri’nin her yıl taşmasından zarar görmemek ve bu durumu kontrol ederek avantaja çevirmek
için geometrik çalışmalara ağırlık vermişlerdir.

Bu metne göre bilimsel gelişmelerin nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

Biyoloji hiçbir zaman bir biyoloğa nasıl yaşaması gerektiğini anlatmaz. Biyologda yaşamın anlamının ne olup olmadığını ya da biyoloji yapmanın gerekip gerekmediğini sorgulamaz. Bununla birlikte sosyal bilimler de, insanın değerinin ne olduğunu söylemez. Tam da bu noktada felsefe yapmak gereklidir.

Buna göre felsefe yapmanın gerekli olma nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Platon’un Devlet adlı eserinde şöyle bir mağara benzetmesi vardır: “Varsayalım ki bir grup insan sırtları mağaranın kapısına dönük olarak başlangıçtan beri mağarada yaşamaktadırlar. Öyle ki, bu insanlar mağaranın dışında
ne olup bittiğini göremedikleri gibi başlarını çevirip mağaranın dışını da bakamamaktadırlar. Bu insanlar mağaranın önünden geçen insanların veya diğer canlıların çıkardıkları sesleri duyabiliyorlar ve onların sadece gölgelerinin mağaranın duvarına yansımasını görebiliyorlar. Bu insanlara göre gerçeklik mağaranın duvarlarında görünen gölgelerden ibarettir.”

Platon’un bu benzetmesinde mağara duvarındaki yansımalarla örneklenen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

Aristoteles’e göre bir varlık karşısında şaşıp kalma insanı felsefe alanına yöneltti, insanlar önce kendilerine yabancı gelen varlık karşısında şaşıp kaldılar. Sonra da adım adım ayın, güneşin, yıldızların devinimlerine baktılar, en
sonunda evrenin ortaya çıkışını düşündüler, bu olaylarla ilgili sorular sordular.

Bu açıklamaya göre insanı varlık karşısında felsefi bir tavır almaya yönlendiren şey aşağıdakilerden hangisi olamaz?

“Benim desenlerim, düşünce kıvılcımlarının ürünüdür.” diyor ünlü heykeltıraş Auguste Rodin. Sanki pek sık unutulan bir gerçeği hatırlatmak istiyormuş gibi: Gerçek heykelci, yalnızca taşları yontan biri değil, daha önemlisi, bir düşünürdür. Başka bir deyişle heykel biçimlendirilmiş düşüncedir.

Auguste Rodin bu görüşleriyle hangi iki bilgi türü arasındaki bağı vurgulamaktadır?

Şehir
uzakta.
Genç adam
ayakta.
Akıyor şehirden geçen nehir
genç adamın ayakları dibinden.
Genç adam
bakıyor akarsuya düşünüyor Heraklit’i,
Düşünüyor büyük hakim Heraklit’i genç adam...
Kim bilir belki böyle bir akşam,
böyle bir akşam,
Heraklit alnını
yeşil gözlü zeytinliklerde akan
suya eğdi
ve dedi:
“Her şey değişip akmada, bu hal beni hayran bırakmada...”

Nazım Hikmet’in bu dizelerinden hareketle Herakleitos’un varlık anlayışı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

Beri gel, daha beri, daha beri.
Bu yol vuruculuk nereye dek böyle?
Bu hır gür, bu savaş nereye dek?
Sen bensin işte, ben senim işte.

Mevlana bu dörtlükte ahlak görüşünün temeline aşağıdakilerden hangisini yerleştirmektedir?

Güzelliğin on par’etmez
Bu bendeki aşk olmasa
Eğlenecek yer bulaman
Gönlümdeki köşk olmasa

Aşık Veysel’in bu dörtlüğünden güzellikle ilgili aşağıdakilerden hangisi ulaşılabilir?