10. Sınıf Felsefe Sanat Felsefesi Test 12

Dünyanın her yerinde, her dönemde bazı sanat insanlarının, özellikle yazı sanatçısı olan edebiyat insanlarının bir bölümünün felsefeye özel bir yakınlıkları olmuştur. Bu da düşünceye ağırlık veren sanatçı için zorunlu bir koşuldur. Hayyam bir filozof-şairdir. Fuzuli de öyledir. Bruegel bir filozof- ressamdır. Örnekleri iyice çoğaltabiliriz. Fuzuli'nin "Leyla ile Mecnun"un özellikle başlangıç bölümünde, insanla ve dünyayla ilgili nice felsefi yorumla karşılaşırız. Bunun dışında Fuzuli'nin doğrudan doğruya felsefi görüşler ortaya koyan nesirleri olduğunu da biliyoruz.
Metinde yer alan temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

Her sanat yapıtı yaratıcısını örtülü bir biçimde kendinde taşır. Yapıtta gördüğümüz dünya öncelikle sanatçının dünyasıdır. Daha geniş çerçevede bütün bir dünyadır. Yaratırken kendimizi ne kadar geriye çekersek çekelim yapıtımızda bütün bir dünyaya katılırız ve tüm bireyler gibi sorumlu bir birey olarak dünyanın içinde bir dünya olma durumumuzu tartışırız. Sanatçı yapıtında kendini anlatmaktan haklı olarak çekinse de bir insan olarak görülmekten korkmaz, tersine çok zaman bunu karşı konulmaz bir sevinçle ister de. Yine de onun amacı insanı araştırmaktır, kendini anlatmak değildir. Ancak ne olursa olsun yaratmak, biraz da kendini anlatmaktır. Ne duyduğunuzu ne düşündüğünü, insana nasıl baktığımızı, dünyayı nasıl gördüğünü söylemektir.
Metinden yola çıkarak aşağıdaki yargılardan hangisini söylememiz yanlış olur?

Alman filozof Kant'a göre, hoş duyusal bir öğedir ve nesnelere belirli bir ilgi ile ya da çıkarla yaklaşmamız sonucu oluşmaktadır. Oysaki güzelde bir çıkarsızlık vardır. Güzel olan hoşumuza gitse de bu hoşlanma kişisel olmayan, çıkar gütmeyen bir hoşlanmadır. Bir melodiyi, çocukluğumuzla ilgili bir anıyı anımsattığı için hoş buluruz. Bu tamamen bizimle ilgili bir durumdur ve dolayısıyla burada tartışılacak hiçbir şey yoktur. Aynı melodiyi, notaların birbiriyle uyumundan ötürü ise güzel bulabiliriz ve karşımızdakini bu güzelliğe ikna etmek için uğraşabiliriz. Bu anlamda tartışılacak bir şeyler mutlaka bulunacaktır.

Buna göre Kant'ın anlatmak istediği temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

Hume, tüm insanların aynı şekilde yetenekli birer uzman olmadıklarını ve sadece duyarlı, dikkatli, açık fikirli, zihni açık, eğitimli, deneyimli insanların, örneğin iyi bir şiiri kötü bir şiirden ayırabileceğini iddia etmiştir. Anlaşıldığı üzere izleyici burada hiçbir şekilde edilgen bir konumda değildir. Tam tersine oldukça etkin ve özel bir konumdadır. Bu sıraladığımız özelliklere yüksek derecede sahip olan kişiler 'ideal eleştirmenler'dir ve geri kalan bizler güzellik konusunda onlara uymalıyızdır.
Metne göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Estetik tutumun "amacını kendinde taşıdığı", bir başka şeye hizmet etmediği, yöneldiği nesne ya da olaydan yalnızca zevk almak adına zevk almak için yöneldiği iddia edilmiştir. Bir doğa manzarasına, bir heykele ya da mimari bir yapıya yalnızca seyretmek için bakıyorsam ve herhangi dışsal bir amaç gütmüyorsam, seyrine daldığım nesneden o nesne olarak zevk alıyorsam, tutumumun estetik olduğu söylenir.
Buna göre estetik bir tutum aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?

Estetik nesnelerle ilgili bir ifade kullandığımızda, yani bir doğa nesnesi ya da bir sanat yapıtına estetik bir yüklem yüklediğimizde bir yargıda bulunmuş oluruz. Bu yargı, bir değer yargısıdır. Başka bir deyişle, estetik fenomen dile geldiğinde, özneye ait bir değer yargısı oluşur. Gerçeklikle ilgili yargılar "Su H2O"dur gibi herkesin üzerinde anlaşabileceği türden yargılardır. Değer yargılan ise bir değer1endirme sonucu oluştukları için gerçeklikle ilgili yargılardan farklıdırlar.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi bir değer yargısıdır?

Ortak estetik yargıların var olup olmadığı sanat felsefesinin temel konularından birisidir.
Buna göre aşağıdaki düşünürlerden hangisi ortak estetik yargıların olmadığını savunmuştur?

On sekizinci yüzyılda Baumgarden'ın "Aisthetica" adlı kitabının yayınlanmasına kadar estetik ya da sanat felsefesi adı ile araştırma yapıldığını söyleyemeyiz. Estetik, sanat felsefesini de içine alan daha geniş bir araştırma alanıdır. Estetiğin nesnesinin sanat olduğunu söyleyen düşünürler de vardır. Buna göre doğal güzellikler bile sanatlar aracılığıyla nesne edinirler. Estetik, sanat felsefesinden farklı olarak hem doğadaki estetik özellikleri hem de sanatın ne olduğunu araştırır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi sadece estetiğin konusudur?

Platon'a göre, sanatsal etkinlikler insanların dengesiz bir ruha ve dolayısıyla kötü bir karaktere sahip olmalarına yol
açmasından ötürü zararlı şeylerdir. Sanatçılar herhangi bir şeyin taklidini o şey hakkındaki herhangi bir bilgiye sahip olmadan yapabilen kişilerdir. Platon'un "Devlet" adlı eserindeki şu bölüm konunun özüne açıklık getirmektedir: "İstersen bir ayna al eline, dört bir yana tut. Bir anda yaptın gitti güneşi, yıldızlan, dünyayı, kendini, evin bütün eşyasını, bitkileri, bütün canlı varlıktan. Evet görünürde varlıklar yaratmış olurum, ama hiçbir geçerliliği olmaz bunların."
Metinden aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

Aşağıdakilerden hangisi sanat eserinin nitelikleri arasında yer almaz?