11. Sınıf Felsefe 18. Yüzyıl-19. Yüzyıl Felsefesi Test 5

Aydınlanma olarak da bilinen 18 - 19. yüzyıl felsefesinin en iyi tanımlarından birini o dönemde yaşamış ve aydınlanmacı filozof olarak nitelendirilen Kant yapar. Kant, “Aydınlanma Nedir?” başlıklı yazısında aydınlanmayı, insanın kendi suçu nedeniyle düşmüş olduğu ergin olmayış durumundan kurtulma olarak tanımlar. Kant, “ergin olmayış” benzetmesiyle insanın aklını kendi başına kullanamayışına işaret eder ve bunun insanın suçu olduğunu vurgular.

Bu parçadan yola çıkılarak Kant’ın aşağıdakilerden hangisini eleştirdiği söylenebilir?

Hegel, varlığın kendisini ‘’Geist’’ (akıl/tin/ruh) olarak görür. Ona göre Geist aşama aşama; evren, insan, toplum;
son olarak da sanat, din ve felsefeye dönüşür. Tez, antitez, sentez diyalektiği içerisinde gerçekleşen bu değişim
ve dönüşüm süreçleri Geist’in yapısındaki, kendini bilmeye ve gerçekleştirmeye zorlayan çelişkiden kaynaklanır.

Bu parçadan hareketle Hegel’in varlık anlayışı hakkında aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?

A. Comte’a göre insan, pozitif çağa uzun bir tarihsel sürecin sonunda ulaşmıştır. Bu süreci Comte “üç hal yasası”
ile açıklar. Birinci dönem teolojik aşamadır. Bu dönemde her şey Tanrısal nedenlerle açıklanır. İkinci dönem olan
metafizik aşamada her şey düşünsel temele dayanmayan doğaüstü güçlerle açıklanır. Üçüncü dönem ise pozitif aşamadır ve bu dönem insan düşüncesinin gelişiminin en ileri aşamasıdır.

Parçaya göre A. Comte, bu tarihsel süreci hangi ölçüte göre sınıflandırmıştır?

Karl Marx’a göre evrenin yapısı maddedir. Madde bilinçten bağımsız olarak vardır. Maddenin varoluş biçimi
de harekettir. Hareket olmadan madde olamaz; madde olmadan da hareket düşünülemez. Evren diyalektik bir
şekilde ilerler. Olmuş bitmiş bir şey değildir. Olaylar arasındaki bağlantılar zorunludur.

Karl Marx bu görüşü ile aşağıdakilerden hangisini savunmaktadır?

Kant şöyle diyordu: “Yalnızca korkuyla iyi davranan bir insan, erdemli olamaz. Sadece bencil ve ihtiyatlı olur.
Yalnızca kendi kurtuluşu için iyilik yapan biri iyi değildir.”

Buna göre Kant’ın ahlak görüşü hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenirse doğru olur?

Hegel’e göre deneye hiç başvurmadan sırf düşünce ile kesin bilgiye ulaşılabilir. Çünkü özne ile öznenin yöneldiği
nesne aynı aklın değişik biçimleridir.

Hegel’in bu görüşünün temelinde aşağıdaki yargılardan hangisi bulunmaktadır?

Kant’a göre deney bilgimizin ham maddesini sağlar. Bu ham maddenin bilgi haline gelebilmesi sujenin sahip olduğu akıl kategorilerini bu malzemeye uygulamasıyla mümkündür.

Bu açıklamadan hareketle bilginin oluşum süreciyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

Öznel idealizmde olduğu gibi gerçekten var olanın zihinden bağımsız olmadığını, tam tersine zihne tabi olduğunu öne sürer. Bununla birlikte bu zihin, sadece bireysel zihinleri değil, bir bütün olarak tüm doğayı ve tarihi yaratan nesnel bir tindir.

Buna göre Hegel var olanların temelini aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ifade eder?

Mill düşüncesinde; “Çok sayıda insana en yüksek mutluluğu verebilmek” ilkesini temel alır. Ona göre mutluluk
veren eylemler iyi, mutsuzluk veren eylemler kötüdür. Mutluluk, hazzın varlığı ve acının yokluğu anlamına gelir.

Bu açıklamadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Bir esnafın kendisinden alışveriş yapan kişileri kandırmaması görünüşte ödeve uygun bir davranıştır. Bunu müşteri kaybetmemek düşüncesiyle yapıyorsa bu davranışın Kant’a göre ahlaki bir değeri yoktur. Eğer başkalarını kandırmanın ahlaki olmadığını düşünerek yapıyorsa ancak o zaman ahlaki değeri olan bir davranışta bulunmuş olur.

Buna göre Kant için bir davranışın ahlaki değeri olmasının koşulu aşağıdakilerden hangisidir?

Kant için ahlaki davranış haz verici olabilir fakat doğal ve toplumsal gereksinimlerimizle dolayımlı olan haz ve mutluluk, ahlaksal davranışlarımızın ana ve belirleyici nedeni değildir. Haz ve mutluluk, iyi ve erdemli davranışa eşlik edebilir fakat eşlik etmeyip çatışabilir de. Bu nedenle iyi ve erdemli davranışa yol açan eylemin temelinde evrensel olarak bağlayıcı olan koşulsuz buyruğa itaat vardır.

Buna göre Kant için ahlaki eylemin amacı aşağıdakilerden hangisidir?

Bütün ideler duyumdan ya da düşünümden gelir. Öyleyse zihnin bütün öz niteliklerden yoksun, hiçbir idesi olmayan özel deyimiyle “boş levha” olduğunu düşünelim; bu zihin nasıl donatılacaktır? İnsanın o devingen ve sınırsız imgeleminin hem de sınırsız bir değişiklik içinde ona işlediği bu geniş birikim nereden geliyor? Zihin, aklın ve bilginin bütün gereçlerini nereden edinmiştir?

Locke’un “İnsan Zihni Üzerine Bir Deneme” adlı eserinden alınan bu metinde felsefenin aşağıdaki alanlarından hangisi üzerinde durulmaktadır?