11. Sınıf Tarih Tarama Testi Test 4

XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Çıkan İç İsyanların Nedenleri

Verilen tablo incelendiğinde;

I. toprak sisteminin bozulduğu,
II. hazine giderlerinin arttığı,
III. devlet otoritesinin sarsıldığı

yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?

Belgrad Antlaşması’nda barışa ara buluculuk yapan Fransa, Osmanlı Devleti’nden yeni ayrıcalıklar elde etti. Fransa, Kudüs’teki Katolik Hristiyanlara ait kutsal yerlerin yönetimini aldı. Kanuni döneminde (1535) padişahların saltanatı süresince geçerli olan kapitülasyonlar, 1740’ta yapılan antlaşma ile sürekli hâle geldi. 1740 kapitülasyonlarının Osmanlı Devleti açısından bağlayıcı olmasını fırsat bilen Avrupa devletleri, bu antlaşmayı Osmanlı Devleti’ne karşı bir silah olarak kullanmaya başladı. Sanayi İnkılabı’nı gerçekleştiremeyen Osmanlı Devleti’nin zenginlik kaynaklarından faydalanmak isteyen Avrupalılar, kapitülasyonlara ve Osmanlı Devleti ile yaptıkları antlaşmalara dayanarak Osmanlı ekonomisinin çökmesinde etkili oldular.

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

İki metin birlikte değerlendirildiğinde aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Osmanlı Devleti’nde tımar sisteminin uygulandığı toprakların dışında kalan ve geliri doğrudan hazineye aktarılan topraklara mukataa adı verilirdi. Mukataaların gelirleri ilk zamanlarda devlet tarafından tayin edilen maaşlı memurlar tarafından toplanıyordu. Devlet hazinesinin nakit ihtiyacının artmasıyla birlikte iltizam uygulamasına geçildi. Bu uygulamayla birlikte mültezim denilen kişi, devlete peşin para ödeyerek herhangi bir mukataanın vergi gelirlerini toplama hakkına sahip olmuştur. Mültezimin devlete ödeyeceği bedel açık arttırma yoluyla belirlenirdi. İltizam hakkı genellikle üç yıllığına verilir; gerekli görülürse bu süre uzatılabilirdi. Daha sonraki dönemde mukataalardaki iltizam hakkı malikâne adıyla mültezimlere hayat boyu verilmiştir.

Bu duruma göre Osmanlı vergi sistemiyle ilgili olarak;

I. zaman içerisinde farklı uygulamalara gidildiği,
II. iltizam hakkı süresinin değişime uğradığı,
III. mültezimlerin devlet adamları arasından seçildiği

yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?

Diyagramda soru işaretiyle boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

Amerika’nın keşfi sonrası Avrupa’ya akan değerli madenler, XVI. yüzyıldan itibaren Avrupa’da ticaretin gelişmesini sağlamıştır. Avrupalı tüccarlar, ürün fiyatlarının daha düşük olduğu Osmanlı ülkesiyle ticarette bulunmuş, Avrupa parası Osmanlı piyasasına girmiştir. Bu durum akçenin değerinin düşmesine neden olmuş ve fiyatlarda geniş çaplı dalgalanmalara yol açmıştır.

Buna göre XVI. yüzyılda yaşanan gelişmelerle ilgili;

I. Coğrafi keşiflerin ekonomik dengeleri Avrupa’nın lehine değiştirdiği,
II. Osmanlı ekonomisinin yaşanan gelişmelerden zarar gördüğü,
III. Osmanlı Devleti’nin Avrupa’nın sömürgesi hâline geldiği

yorumlarından hangileri yapılamaz?

Matbaayı ilk kullananlar Çinliler olmuştur. Yüzyıllarca kullanılan Çin matbaasının teknik olarak yetersiz kalması nedeniyle, matbaanın geliştirilmesi adına çalışmalar başlatılmıştır. Modern anlamda matbaa, Almanya’nın Mainz kentinde Gutenberg tarafından 1440’ta geliştirilmiştir. 1452-1455 yılları arasında hareketli harflerle iki ciltlik İncil basılmıştır.

Buna göre matbaayla ilgili,

I. Uygarlıkların ortak ürünüdür.
II. Yeni baskı tekniğiyle birlikte, Çin baskı tekniği unutulmuştur.
III. Matbaa, ilk olarak Uzak Doğu’da kullanılmaya başlanmıştır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

XVI. yüzyıl Avrupa’sında ruhban sınıfında reform yapılması gerektiğini savunan hümanistler, yeni bir din yaratma iddiasında olmamıştır. Hümanistler; İncil’in ve Hristiyanlık inancını içeren metinlerin orijinal şekillerine dönüştürülmesini istemiştir. Bu yönde yapılan çalışmalarla kutsal kabul edilen yazıların birçoğunun, ilahi kaynaktan olmadığı ve sonradan uydurulmuş metinler olduğu anlaşılmıştır. Reform Hareketlerinin sonucunda “Dinin esas kaynağı Tanrı’nın sözlerinden ibarettir. Buna havarilerin ve ilk Hristiyan azizlerin yorumundan başka bir şey katılamaz. Din ve ibadet herkesin vicdanına ait bir iştir.” esasları benimsenmiştir. Bu dinsel hareket, Protestanlık mezhebinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Bu bilgiye göre Reform Hareketleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

1603 yılında tahta çıktığında on beş yaşında olan ve henüz çocuğu olmayan I. Ahmet, daha önceki uygulamaların aksine hanedanın tek erkek mensubu olan kardeşi Mustafa’yı öldürtmemiştir. I. Ahmet, oğulları dünyaya geldikten sonra kardeşi Mustafa’yı öldürtmek istemişse de devletin ileri gelenleri ve halk buna izin vermemiştir. 1617’de I. Ahmet’in ölümünden sonra devlet erkânının isteğiyle kardeşi Mustafa tahta çıkarılmıştır. Böylece veraset usulünde bir ilk gerçekleşmiş ve I. Ahmet’ten itibaren hanedanın en büyüğünün tahta geçmesi kural hâline gelmiştir. Bu yeni uygulama ile saltanatın babadan oğula geçme yöntemi yerine en yaşlı hanedan üyesinin tahta geçmesi demek olan “Ekber ve Erşed Sistemi” ne geçilmiştir.

Bu duruma göre,

I. Dönemin şartları kardeş katlinin gerçekleşmesini engellemiştir.
II. Osmanlı hanedanının yönetimdeki ayrıcalığı sona ermiştir.
III. Ekber ve Erşed Sistemi’nin kural hâline gelmesi halkın isteğiyle olmuştur.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

Osmanlı Devleti’nde Layiha yazarları, Kanuni’nin saltanat yıllarını Osmanlı toplumunun her bakımdan mükemmel biçimde işlediği, kanun ve adaletin geçerli olduğu en parlak dönem olarak tasvir etmiştir. Kanuni sonrası dönem ise rüşvet, adaletsizlik ve düzensizliğin yaygın olduğu bir dönem olarak anlatılmaktadır. Nasihatname yazarları, Kanuni Dönemi’nden sonraki sıkıntılı dönemlerde yaşadıkları için Kanuni Dönemi’ni en iyi dönem olarak kabul etmiştir. Layiha ve risale yazarları, Osmanlı devlet ve toplumunu gözlemlerken Avrupa’da meydana gelen olaylar yerine, yalnızca devlet içerisinde meydana gelen değişmeler üzerine yoğunlaşmıştır.

Bu duruma göre,

I. Kanuni dönemi en ideal dönem olarak kabul edilmiştir.
II. Batı tarzı ıslahatlar kötü durumdan kurtuluş olarak görülmüştür.
III. Osmanlı Devleti’nin durumu iç gelişmelere bağlı olarak değerlendirilmiştir.

yargılarından hangilerine ulaşılamaz?