12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar Test 6

Tasavvufta inziva hayatı bir süreliğine gerekli olsa da asıl olan halkın içinde, toplumdan uzaklaşmadan manevi ilerleme yolunda çaba göstermektir. O yüzden mutasavvıfların pek çoğu birer meslek edinmişler, geçimlerini kendi emekleri ile kazanmışlardır. Bu uğraşıları onları tasavvufi hayattan koparmadığı gibi manevi ilerleyişlerine de engel olmamıştır.

Buna göre,

I. El ele el Hakk’a
II. El kârda gönül yarda
III. Kendi yer salkımı, ele verir talkını
IV. Halk içinde Hak’la beraber olmak

sözlerinden hangileri parçanın düşüncesi ile örtüşmektedir?

“Onlar, inananlar ve kalpleri Allah’ı anmakla huzura kavuşanlardır. Biliniz ki, kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.”
(Ra’d suresi, 28. ayet)

Bu ayette altı çizili yerler aşağıdaki tasavvuf terimlerinden hangisi ile ilgilidir?

Dervişlik olsaydı taç ile hırka.
Biz dahi alırdık otuza kırka.

Yunus Emre’nin bu dizelerde vermek istediği mesaj aşağıdaki sözlerden hangisiyle aynı doğrultudadır?

I. Hz. Peygamber, sahabe ve onlardan sonra gelenleri içine alan, henüz tasavvuf kavramının ortaya çıkmadığı hicri ikinci asra kadar olan dönemdir.

II. Sufi kavramının kullanılmaya ve ilk sufi isimlerinin duyulmaya başlandığı dönemdir. Maruf Kerhi, Cüneyd-i Bağdâdî ve Gazali bu dönemde yetişmiştir.
III. Hicri altıncı asırdan itibaren sosyal hayatın bir parçası haline gelmiştir. İbn Arabi, Mevlana gibi büyük temsilcilerinin yetiştiği şiir ve edebiyatla ilgili önemli eserlerin verildiği dönemdir.

Haklarındaki bilgiler numaralanarak verilen Tasavvufi düşüncenin dönemleri aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir?

Hasan Basri dedi ki: “Vallahi, yetmiş Bedir’liye yetiştim, çoğu kez giydikleri sof idi. Eğer siz onları görseydiniz deli sanırdınız. Onlar da sizin iyilerinizi görselerdi ‘Bunların ahirette bir nasibi yok.’ derlerdi. Kötülerinizi görselerdi, ‘Bunlar hesap gününe inanmıyorlar.’ derlerdi, dedi ve şu ayeti okudu: “Allah’a karşı saygısızlıktan sakınanlar mutlaka cennet bahçelerinde ve pınar başlarında olacaklar.”
(Hicr suresi, 45. ayet)

Hasan Basri’nin parçada vurguladığı hayat tarzı, sonraki dönemlerde hangi tasavvufi kavramla ifade edilmiştir?

• Semâ, Mevlana’nın dinî merasimlerde duyduğu coşkunun etkisi ile herhangi bir kurala bağlı kalmaksızın zaman zaman yaptığı bir zikir ritüelidir. Bu ritüel vefatından sonra geliştirilmiş ve son şeklini almıştır. Buna göre, Mevlevi dervişinin musiki eşliğinde sağ elini göğe, sol elini yere doğru çevirerek dönmesi “Haktan alıp halka vermek.” düsturunu sembolize eder. Giydiği hırka mezarı, külah mezar taşını, tennure ise kefeni temsil eder.

• Semah, ceme katılanların manevi coşku hâlinde kendilerinden geçerek, Allah’ın güzel isimlerinden birini zikredip ilahi bir aşkla ayakta dönmeleridir. Semah ayininde müzik ezgilerini dinlemek, vecde gelip dönmek ve kendinden geçmek esastır.

Bu parçaya göre aşağıdaki sema ve semah ile ilgili bilgilerden hangisi her ikisinde de ortaktır?

Bir adam haram kabul edilen bir yoldan para kazanıp bununla kendisine bir inek alır. Bir süre sonra, yaptıklarından pişman olur ve hiç olmazsa iyi bir şey yapmış olmak için bunu Hacı Bektaş Veli’nin dergâhına kurban olarak bağışlamak ister. O zamanlar dergâhlar aynı zamanda aşevi işlevi görüyordu. Durum Hacı Bektaş Veli’ye anlatıldığında o, “Helal değildir.” diyerek bu kurbanı geri çevirir. Bunun üzerine adam Mevlevi dergâhına gider ve aynı durumu Mevlana’ya anlatır. Mevlana ise bu hediyeyi kabul eder. Adam aynı şeyi Hacı Bektaş-ı Veli’ye de anlattığını ama onun bunu kabul etmediğini söyler ve Mevlana’ya bunun sebebini sorar. Mevlana şöyle cevap verir: “Biz bir karga isek, Hacı Bektaş-ı Veli bir şahin gibidir. Öyle her leşe konmaz. O yüzden senin bu hediyeni biz kabul ederiz ama o kabul etmeyebilir.” Adam üşenmez kalkar Hacı Bektaş dergâhına gider ve Hacı Bektaş-ı Veli’ye, Mevlana’nın kurbanı kabul ettiğini söyleyip bunun sebebini bir de ona sorar. Hacı Bektaş-ı Veli şöyle yanıtlar: “Bizim gönlümüz bir su birikintisi ise Mevlana’nın gönlü okyanus gibidir. Bu yüzden, bir damlayla bizim gönlümüz kirlenebilir ama onun engin gönlü kirlenmez. Bu sebepten dolayı o senin hediyeni kabul etmiştir.”

Bu metne hâkim olan temel duygu aşağıdakilerden hangisidir?

Bayezid-i Bestamî’ye;

‒ “Efendim, siz su üstünde yürüyormuşsunuz!” dediler.
– “Bir çöp de su üstünde yüzer.” cevabını verdi.
– “Havada uçuyormuşsunuz!” dediler.
– “Kuş da havada uçar. Önemli olan Allah’tan başkasına gönül bağlamamaktır.” buyurdu.

Bu diyalogdan çıkarılabilecek temel sonuç aşağıdakilerden hangisidir?

Sufilerin en öne çıkan özellikleri, farzları yerine getirdikten ve haramlardan kaçındıktan sonra malayani denilen boş ve anlamsız meşguliyetleri terk etmek, amaçlarıyla aralarına giren her türlü alakadan sıyrılmaktır. Onların Allah’tan başka gaye ve maksatları yoktur.

Parçaya göre aşağıdakilerden hangisi sufilerin özelliklerinden biri değildir?