İslam dünyasında 7. yüzyılda başlayan ilim ve düşüncedeki gelişim, 10. yüzyılda tam anlamıyla zirveye ulaşmıştır. Bu dönemde Müslümanlar arasında ilim dallarının tasnifini yapmak üzere eserler yazılmaya başlanmıştır. Birbirinden farklı olarak çok sayıda sınıflandırma yapan âlimler arasında en önemlileri Farabi, Gazali, Taşköprüzade ve Kâtip Çelebi’dir.

Bu parçada anlatılanlar İslam dünyasıyla ilgili,

I. dünyevi ilimlerin ön plana çıktığının,
II. ilmi çalışmaların giderek çeşitlendiğinin,
III. bazı isimlerin ilimde öncü kabul edildiğinin

durumlarından hangilerinin göstergesidir?

Tarihi bir kurumun duvarında “Ruh ve sinir hastalarının musiki ile tedavi edilmesine müzikoterapi denir. Tarihi bilgilerimize göre ruh ve sinir hastalarının müzik yoluyla tedavi edilmesi meşhur filozof el-Kindî’ye (ö. 866) kadar ulaşır. Yakın zamana kadar Avrupa’da ruh ve sinir hastalarının tedavi edilmek yerine, şiddet sayılabilecek tedavi yöntemleriyle karşılaştıkları, buna karşın Müslümanların bu alanda çok önde oldukları görülür.” bilgisinin yazılı olduğu görülmektedir.

Buna göre bu tarihi kurumun aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

Kur’an-ı Kerim’de yer alan Allah’ın mesajları, insanların hayatına yön vermek için göndermiştir. Bu nedenle Kur’an, muhatabının anlaması gereken bir kitaptır. Kur’an’ı daha doğru anlamak için bir bütün içerisinde ele almak, ayetleri belli usuller çerçevesinde değerlendirmek gerekir. İslam âlimleri de bu amaçla Allah’ın gönderdiği vahiydeki muradını insanın gücü oranında bulmaya ve kavramaya çalışmışlar, Kur’an ayetlerini indiriliş zamanı, sebebi gibi belli esaslara bağlı olarak yorumlamışlardır.

Bu parça öncelikli olarak aşağıdaki ilim dallarından hangisiyle ilişkilendirilebilir?

İslam dünyasına tercüme yoluyla giren felsefe Müslüman filozoflar eliyle hikmete dönüşmüş ve yepyeni hâliyle bu alanda bir çığır açmıştır. İslam felsefesinin diğer felsefe geleneklerinden en önemli farkı, düşünce dünyasına kelamcıları, tasavvufçuları ve hukukçuları katmış olmasıdır. İslam tarihinde, bu alanda birçok filozof yetişmiştir. Kindi, Farabi, İbn Sina, Gazali ve İbn Rüşd bunlardan bazılarıdır. Felsefe, bu kişilerin elinde Müslüman coğrafyada pek çok insana hitap edebilmiştir.

Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

“Allah’ın gökten su indirdiğini görmez misin? Sonra onunla renk ve çeşitleri farklı ürünler çıkardık. Dağların da farklı renklerde; beyaz, kırmızı, simsiyah yolları, kısımları vardır. Aynı şekilde, insanlardan, binek hayvanlarından ve eti yenen hayvanlardan da farklı tür ve renklerde olanlar var. Kulları içinden ancak bilenler, Allah’ın büyüklüğü karşısında heyecan duyarlar. Şüphesiz Allah üstündür, çokça bağışlayıcıdır.”

(Fâtır suresi; 27 ve 28. ayetler)

Bu ayetlerden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

“Allah’ın gökten su indirdiğini görmez misin? Sonra onunla renk ve çeşitleri farklı ürünler çıkardık. Dağların da farklı renklerde; beyaz, kırmızı, simsiyah yolları, kısımları vardır. Aynı şekilde, insanlardan, binek hayvanlarından ve eti yenen hayvanlardan da farklı tür ve renklerde olanlar var. Kulları içinden ancak bilenler, Allah’ın büyüklüğü karşısında heyecan duyarlar. Şüphesiz Allah üstündür, çokça bağışlayıcıdır.”

(Fâtır suresi; 27 ve 28. ayetler)

Bu ayetleri kendisine rehber edinen bir kişiden aşağıdaki İslam’ın yasakladığı tutumlardan hangisini yapması beklenmez?

İslam medeniyetinin önemli bilginlerinden olan Harizmi, gözün tabakalarına dair anatomik terimlerden, halk ilaçlarına ilişkin farmakolojik terimlere kadar ayrıntılara inmektedir. Kanser başta olmak üzere, mafsal veremi, veba gibi hastalıkların tanımını yapmakta ve döneminde geliştirilen ilaçları kategorik olarak zikretmektedir.

Bu metinden Harizmi ile ilgili,

I. Tıp ilmine önemli katkıları olmuştur.
II. Eserleri ilim çevrelerinde ilgi görmüştür.
III. Birçok hastalığın tedavi yöntemini bulmuştur.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

Aşağıda Müslüman bilim adamlarının yaptığı çalışmalara örnekler verilmiştir.

Bu bilgilerden hareketle aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?

Müslüman bilim adamları dinî ilimlerin yanında özellikle astronomi, tıp, fizik, kimya coğrafya, matematik vb. fenni ilimlerde de çığır açacak çalışmalar yapmışlardır.

Buna göre aşağıdaki bilim adamlarının hangisi farklı bir alanda yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır?

Küçük kan dolaşım ile birlikte kılcal damar ve koroner dolaşımları da ilk keşfeden kişi olmasıyla tanınmıştır. Zira bunlar dolaşım sisteminin temelini oluşturmaktadır; nitekim kendisi bu keşifleri sebebiyle dolaşımsal fizyolojinin babası ve “Orta Çağın en büyük fizyoloğu” olarak kabul edilmektedir.

Metinde sözü edilen Müslüman bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir?