8. Sınıf İnkılap Tarihi Demokratikleşme Çabaları Test 10

Cumhuriyet döneminde ikinci siyasi parti olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulmasından sonra 1924 yılı Aralık ayında “Times Gazetesi” muhabirinin, yeni kurulan partiyle ilgili düşüncelerinin ne olduğu sorusuna Mustafa Kemal şu cevabı vermiştir:

“Millî egemenlik temeline dayanan ve özellikle Cumhuriyet yönetimine sahip bulunan ülkelerde, siyasî partilerin varlığı doğaldır. Türkiye Cumhuriyeti’nde de, bir diğerini denetleyici partiler kurulacağına kuşku yoktur. Bu doğal olan durum karşısında Gazi Paşa’nın da durumu doğal olmaktan başka bir şey olmayacaktır.”

(Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, s.77)

Mustafa Kemal’in yeni kurulan parti ile ilgili bu sözlerinden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

1921 Anayasasının ilk maddesinde “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.” denilerek millî egemenliğin yeni Türk Devletinin yönetiminde etkili olacağı ortaya konulmuştur. Sonrasında ise millet egemenliğinin önünde büyük bir engel olan saltanat kaldırılarak demokrasiyi ve millî egemenliği güçlendiren önemli bir adım atılmıştır. Demokrasiyi geliştirmek için milletin düşüncelerinin meclise yansımasını sağlayacak siyasi partilerin kurulması çalışmaları başlamıştır. Mustafa Kemal siyasi partilerin kurulması için öncülük etmiş ve başka partilerin kurulması için çalışmıştır. Böylece çok partili hayata geçilecek ve hükümet işlerinin denetlenmesi ülke açısından faydalı olacaktır.

Buna göre çok partili hayata geçilmesi ile aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı söylenemez?

İzmir’e yapacağı gezi sırasında planlanan suikastın engellenmesi ve suikastçıların yakalanmasından sonra Mustafa Kemal şu açıklamayı yapmıştır:

“Ben şahsen intikamdan hoşlanan bir adam değilim. İş mahkemeye aktarılmıştır. Bunun sonucunu beklemek lazımdır. Bu işe karışmaya hakkım yoktur.”
(Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi, s.137)

Buna göre Mustafa Kemal’in “Bu işe karışmaya hakkım yoktur.” sözüyle yargılama süreciyle ilgili vurgulamak istediği aşağıdakilerden hangisidir?

Mustafa Kemal’e, cumhuriyete ve inkılâplara karşı olan bazı kişiler, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasından sonra faaliyetlerini gizlice yürütmeye başladılar. Amaçlarını gerçekleştirmeleri konusunda önlerinde en büyük engel olarak gördükleri Mustafa Kemal’e suikast düzenlemeyi planladılar. Yapılan plana göre Mustafa Kemal’in İzmir’e yapacağı gezi sırasında suikast gerçekleştirilecekti fakat başarısız olup yakalandılar. Suikast olayının duyulması, yurdun her yerinde üzüntü ve kaygıya yol açtı. İzmir halkı Mustafa Kemal’in kaldığı otelin önünde toplanarak ona sevgi, saygı ve bağlılık gösterisinde bulundular.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi suikastı planlayanların amaçlarından biri değildir?

Yalova’da yakın arkadaşı Fethi Bey’le bir araya gelen Mustafa Kemal yapılan görüşmede ondan yeni bir parti kurmasını ve bu partinin başına geçmesini istemiştir. 12 Ağustos 1930 tarihinde İstanbul’da Fethi Bey’in başkanlığında Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulmuştur. Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan bazı milletvekilleri istifa ederek Serbest Cumhuriyet Fırkası’na katılmışlardır.

Cumhuriyete ve inkılâplara karşı olan kişiler kısa bir süre sonra parti içinde etkili olmaya başlamışlardır. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın yaşadığı olumsuzlukları tekrarlamak istemeyen Fethi Bey, yaşanan olaylardan dolayı partisini kapatma kararı almıştır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasının sebeplerinden değildir?

1924 yılı ortalarında Hakkari’de İngilizlerin desteklediği Nasturi İsyanı çıktı, ülkemiz bu isyanla uğraşırken Musul Sorunu nedeniyle İngiltere ile Türkiye arasındaki siyasi ilişkiler gerildi. Bu arada ülke içinde partiler arasında anlaşmazlıklar yaşandı. Doğu Anadolu’da yeniden karışıklıkların başladığı haberleri meclise gelmeye başladı. Yabancı devletlerin özellikle İngiltere’nin desteğiyle olaylar giderek büyüdü. TBMM bu karışıklıkları önlemek için Takrir-i Sükun Kanunu’nu çıkardı. Bu kanuna göre Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Doğu Anadolu’daki olaylarda rolü olduğu gerekçesiyle kapatıldı.

Doğudaki karışıklıklar nedeniyle ülke içinde yaşanan olaylar, dış politikada İngiltere ile yaşanan Musul Sorununun istenilen şekilde çözümlenememesine neden olmuştur.

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

Mustafa Kemal, yeni kurulan devletin ve demokrasinin gelişmesi için çaba göstermeye devam ediyordu. Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkemize yönelik içeriden ve dışarıdan tehditler devam ederken, saltanatın kaldırılması, Cumhuriyet’in ilan edilmesi, halifeliğin kaldırılması çok partili hayata geçiş denemeleri gibi inkılapların gerçekleştirilmesi bazı tehditleri ve tepkileri de beraberinde getirmiştir. Ülkemize ve cumhuriyete yönelik bu tehditler cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllardan itibaren günümüze kadar süregelmiştir ve hala da devam etmektedir. Anarşi ve terör olayları Türk milletinin birlik ve beraberliğine, devletin bütünlüğüne zarar vermeyi amaçlamıştır. Türk milleti, istiklal ve istikbalini ortadan kaldırmaya yönelik tehdit ve girişimlere fırsat vermemiş ve kurulan tuzakları birer birer bozmuştur.

Verilen metinde aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

Türkiye; Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının birleştiği bir bölgede yer alır. Ülkemiz konumu itibariyle dünyanın önemli ülkelerinden biridir. Bir tarafında zengin petrol yataklarına sahip Ortadoğu ülkeleri, diğer tarafında ise sanayileşmiş Avrupa devletleri bulunmaktadır. Ürettikleri ürünler bakımından birbirine muhtaç olan bu iki bölge arasındaki yollar Türkiye’den geçmektedir. Ayrıca üç tarafının denizlerle çevrili olması Türkiye’nin stratejik açıdan önemini oldukça artırmaktadır.

Verilen metinde aşağıdakilerden hangisi üzerinde durulmuştur?

Türkiye’nin, bölgesinde ve dünyada giderek güçlenmesinden rahatsız olan çeşitli devletlerin düşmanca tutumları ve politikaları dış tehdidi oluşturmaktadır. Türkiye’ye dostça yaklaşmayan bazı devletler, kökleri tarihe uzanan bir takım emellerin peşinden koşmaktadır. Mustafa Kemal ve silah arkadaşları, örgütledikleri Milli Mücadeleyle Ön Asya coğrafyasının Türk Müslüman kimliğinin korunmasını ve bağımsız yaşamasını sağlamıştır. Bu durum Mondros Ateşkesi, Sevr Antlaşması ve nice gizli antlaşmalarla Anadolu topraklarını paylaşan ülkeleri rahatsız etmiştir. Bu ülkeler ve gruplar anarşi ve terörü destekleyerek Türkiye’yi zayıf düşürmeye çalışmaktadırlar. Misyonerlik faaliyetleriyle Türk milletini kendi kültüründen ve inancından uzaklaştırmayı amaçlamaktadırlar. Dış güçler ve işbirlikçileri Türk gençliğini ve aydınlarını milli kimliklerine yabancılaştırmanın ve ülkenin temel değerlerini yıpratmanın çabası içindedirler.

Aşağıdakilerden hangisi ülkemize yönelik iç ve dış tehditlere karşı Türk milleti olarak üzerimize düşen görev ve sorumluluklardan biri değildir?

Mustafa Kemal 1908 yılında Selanik’te İttihatçıların kongresinde şunları söylemişti: “Ufukta tehlike bulutları görüyorum. Ordunun siyasete karışması işi artık bitmelidir. Asker kışlasına, siyasetçi siyaset sahnesine dönmezse, her şey mahvolur”. Nitekim her şey dört sene sonra Balkan Savaşı patladığında mahvolacak, orduda yaşanan siyasi çekişmeler neticesinde I. Balkan Savaşı Osmanlı Devleti için büyük bir yenilgi ve büyük toprak kaybıyla sonuçlanacaktır.

Mustafa Kemal aynı durumun tekrar yaşanmaması için yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde hangi önlemi almıştır?