Kur’an-ı Kerim’de Hz. Âdem’in ilk peygamber olduğu vurgulanır. O günden bu güne gelmiş geçmiş bütün insanların çeşitli inanç biçimlerine bağlı yaşadıkları bilinmektedir. Bunun en eski göstergelerinden biri Şanlıurfa’nın Göbeklitepe mevkiinde yapılan yakın zamanlı arkeolojik kazılardaki bulgulardır. Burada 12 bin yıl önce inşa edilmiş mabedler bulunmuştur. Fâtır suresinin 24. ayetindeki “…her millet için mutlaka uyarıcı (peygamber) gelmiştir.” ifadesi bu durumun başka bir açıdan kanıtı olarak değerlendirilir.

Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine varılabilir?

Allah inancı ve din duygusu, insana kuvvetli bir irade ve sağlam bir karakter kazandırır. İnsanı ruhsal bunalımlardan korur; başarı için ümit ve cesaret verir. Maddi ve manevi her türlü sıkıntıya karşı insanın direncini artırır. İnsan, günlük hayatında karşılaştığı yalnızlık, çaresizlik, korku, üzüntü, hastalık, musibet ve felaketler karşısında yegâne teselli kaynağı olarak dini görür.

Bu paragrafta vurgulanan ana düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

İnsan, doğasında var olan anlam arayışını bir dine ya da inanca bağlanarak tatmin etmeye çalışır.

Aşağıdakilerden hangisi insanın bu yönünü ortaya çıkaran etkenlerden biri değildir?

Allah’ın kendisini tanıttığı ayetlerden olan Haşr suresinin, 22-24. ayetleri:

“O, kendisinden başka tanrı olmayan Allah’tır; duyular ve akılla idrak edilemeyeni de edileni de bilir. O rahmandır, rahimdir. O, kendisinden başka tanrı olmayan Allah’tır; egemenliğin mutlak sahibidir, her türlü eksiklikten uzaktır, esenlik verendir, güven sağlayan ve kendisine güvenilendir, görüp gözeten ve yönetendir, üstündür, iradesine sınır yoktur, büyüklükte eşi olmayandır. Allah onların yakıştırdıkları ortaklardan tamamıyla münezzehtir. O, takdir ettiği gibi yaratan, canlıları örneği olmadan var eden, biçim ve özellik veren Allah’tır. En güzel isimler onundur. Göklerdekiler ve yerdekiler hep onu tesbih ederler. O üstündür, hikmet sahibidir.”

Bu ayetlerde aşağıdaki Allah’ın güzel isimlerinden hangisine değinilmemiştir?

Yerleşim bölgeleri dışında göçebe olarak yaşayan bir grup bedevi Hz. Peygamber’e geliyor, sosyal yardımlardan pay almak için kendisine boyun eğiyor, teslim oluyorlardı. Bu davranışlarını iman etmiş olmak için yeterli saymaları, kendilerini mümin olarak göstermeleri üzerine Hucurât suresinin 14 ve 15. ayetleri indirilmiştir: “Bedevîler, ‘İman ettik.’ dediler. Şunu söyle: ‘Henüz iman gönüllerinize yerleşmediğine göre, sadece boyun eğdiniz. Bununla beraber Allah’a ve Resul’üne itaat ederseniz yaptığınız hiçbir şeyi boşa çıkarmaz; Allah çok bağışlayıcı, çok esirgeyicidir.’ Müminler ancak, Allah’a ve Resu’lüne iman eden, sonra şüpheye düşmeyen, Allah yolunda malları ve canlarıyla cihat eden kimselerdir. İçleri dışları bir olanlar işte bunlardır.”

Bu ayetlere göre Arap kabilelerinin uyarılmalarına sebep olan durum aşağıdakilerden hangisidir?

Delillere dayalı olmaksızın sadece çevrenin telkini ile meydana gelen ve kişinin İslam toplumunda doğup büyümüş olmasının tabii sonucu olarak gözüken imana taklidî iman denir. İslam âlimlerinin görüşlerine göre bu tür iman geçerlidir. Ancak bu imanın akli ve dinî delillerle kuvvetlendirilmesi gerekir. Çünkü taklidî imana sahip olan kişi küçük bir engel veya itirazla karşılaştığında şüpheye düşerek imanı sarsılabilir. Ayrıca taklidî iman yeterince bilgiye dayanmadığı için insanı taassuba ve bağnazlığa sürükleyebilir.

Bu metne göre taklidî imanla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Belli bir konuda insanlar tarafından ileri sürülen bir görüşün sorgulanamaz bir gerçek olarak kabul edilmesi dogma olarak isimlendirilir. Dogmalarda insanlar veya belirli kurumlar tarafından belirlenen düşünce ve kabullerin başka insanlara dayatılması söz konusudur. İslam inanç esasları ise insan ürünü değil, vahiy kaynaklıdır. İnanan insanlar baskı ve zorlama altında olmaksızın dine gönülden bağlanırlar. Ayrıca İslam inanç esasları insan fıtratına uygundur. Bu nedenle anlaşılması kolaydır ve hakkında her türlü temellendirme, açıklama ve yorumlama yapılabilmektedir.

Buna göre İslam inanç esasları hakkında aşağıdakilerden hangisi ileri sürülemez?

Hz. Muhammed (sav.) din hakkında “Kolaylaştırınız, güçleştirmeyiniz. Müjdeleyiniz nefret ettirmeyiniz.” buyurmuştur. Çünkü dinin kolaylaştırılması onun insanlar tarafından daha istekli kabulünü sağlar. Peşinden gelen “Müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz.” emri ise baştaki emri tamamlar. Çünkü zorlaştıran nefret ettirir, nefret ettiren uzaklaştırır. Kolaylaştırmadan müjdelemek yoktur. Din konusunda insanın özgür bırakılması da insanın özgür iradesi ve aklına saygıyı ifade eder. Korkutarak iman ettirmek hiçbir peygamberin uyguladığı bir yöntem olmamıştır.

Buna göre aşağıdaki ayetlerlerden hangisi metinde anlatılan konuyla ilişkilendirilemez?

İman, inancın manevi (kalbi) boyutu, İslam ise dışa yansıyan ameli boyutudur. Bu bağlamda inanan kişi
imanını amel ile desteklemelidir.

Metinde anlatılan duruma göre hareket eden bir kişiden aşağıdakilerin hangisini yapması
beklenmez?

Bir gün Hz. Peygamber sahabe ile beraber bulunduğu bir sırada, aniden yanlarına elbisesi bembeyaz, saçı simsiyah biri çıkageldi. Üzerinde yolculuk eseri görülmüyor, kimse de onu tanımıyordu. Doğruca Hz. Peygamber’in yanına oturdu ve dizlerini onun dizlerine dayadı, ellerini de uylukları üzerine koydu ve şu soruları sordu: (I) “- - - - nedir?” Hz. Peygamber, “Allah’tan başka ilâh olmadığına, Muhammed’in de Allah’ın Resul’ü olduğuna şehadet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, orucunu tutman ve gücün yeterse Kâbe’yi hac etmendir.” buyurdu. O kişi, ‘Doğru söyledin.’ dedi. Ardından (II) “- - - - nedir?” diye sordu. Resulullah, “Allah’a, Allah’ın meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine ve ahiret gününe inanman, bir de kadere; hayrına şerrine inanmandır.” buyurdu. O kişi (yine) ‘Doğru söyledin.’ dedi. Ve tekrar sordu. (III) “- - - - nedir?” Resulullah: “Allah’a onu görüyormuşsun gibi ibadet etmendir. Çünkü her ne kadar sen onu görmüyorsan da o seni muhakkak görür.” buyurdu.

Bu metinde boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki kavramların hangileri getirilmelidir?

Din vahiy yoluyla Allah tarafından bildirilen ilahi emirler ve kurallar bütünüdür. Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e (sav.) kadar bütün peygamberlerin getirdiği dinlerin ortak adı İslam’dır. Bütün peygamberler özü itibariyle aynı dini tebliğ etmişlerdir. Ancak önceki peygamberlere indirilen vahiyler insanların eliyle tahrif edilmiştir. Böylece Yahudilik, Hristiyanlık gibi yeni isimlendirmeler ortaya çıkmıştır.

Bu parçaya göre aşağıdaki cümlelerden hangisi çıkarılamaz?

İslam düşünce tarihinde amelin imanın bir parçası olduğu söylemini ilk defa Emeviler, ekonomik ve siyasi gerekçelerle uygulamaya koymuşlardır. Onlar, yeni Müslüman olan kişileri namaz kılmayı bilmediklerinden -iman ettiklerini söyleseler de- tam anlamıyla Müslüman saymıyorlardı. Bu nedenle Müslüman olmayanlardan alınan ve zekâta göre ağır olan cizye vergisini alıyorlardı. Yeni Müslüman olanlar arasında hoşnutsuzluğa neden olan bu uygulama Ömer b. Abdülaziz döneminde kaldırılmıştır.

Bu metinden aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?