9. Sınıf Tarih Tarih ve Zaman Test 4

Tarih, belgelere dayanarak yazılır. Geçmişle ilişkimizin tek yolu ondan kalanları incelemek, anlamak, yorumlamaktır. Geçmişin aydınlatılması bizi geçmişe götürecek belgeler yardımıyla gerçekleşir. Kimi tarih yazıcıları belgelerin “konuştuğunu” söylerler. Yazdıklarından çok tarihî belgeler konuşur, kendileri konuşmaz. Belgelere “Konuşun!” denir ve belgeler “konuşmaya” başlar. Onlara göre tarih, olup bitenlerin çarpıtılmadan, doğru anlayıp doğru konuşturularak anlatıldığı ve raporla dile getirildiği bir geçmiştir. Kendinizden hiçbir şey katmadan, belgeyi belge olarak konuşturduğunuzda bilimsel tarih yazıcılığını başarmış olursunuz.

Yukarıdaki paragrafta “belgeleri konuşturmaktan” kastedilen durum aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıda yer alan tarih hakkındaki görüş ve düşüncelerden hangisi tarihte devamlılığın bulunduğunu vurgulamaktadır?

Tarih dersinde öğretmen, öğrencileriyle aşağıdaki bilgiyi paylaşmıştır:

“Sina Yarımadasında yer alan Sina Çölü öyle bir çöldür ki Türk tarihinde bu çölü ordusuyla yalnızca Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim Han geçmiştir (MS 1517). Dünya tarihinde ise Pers İmparatoru II. Kambises (MÖ 525) ve Makedonya Kralı Büyük İskender (MÖ 322) ordularıyla bu çölü geçebilmişlerdir. Dünya tarihinde adını duyurmuş komutanlar olan Cengiz Han, Timur ve Napolyon ise bu çölü ordularıyla geçmeyi başaramamışlardır.”

Bu bilgiyi paylaştıktan sonra öğretmen şu soruyu sormuştur:

“Peki çocuklar Sina Çölünü geçmişten günümüze sırasıyla geçen hükümdarlar kimlerdir?”

Öğretmenin bu sorusuna aşağıdaki hangi sıralamayı söyleyen öğrenci doğru cevap vermiş olur?

‘‘Bazı yazarlar, şahit olmadıkları olayları veya hiç görmedikleri memleketleri bizzat görmüş gibi anlatırlar. Aslında yazdıkları tamamen kendilerinden önce kaleme alınmış eserlere dayanmaktadır. Bu yalan ve mübalağada bazen o kadar ileri giderler ki aynı ya da birbirlerine çok yakın tarihlerde, fakat birinden diğerine kısa sürede ulaşılması imkânsız iki mekândaki olayların şahidi olduklarını dahi yazmakta tereddüt etmezler. Böylece kendilerini kolaylıkla ele vermiş olurlar.’’
Mübahat KÜTÜKOĞLU

Tarihçi Mübahat Kütükoğlu, metinde bahsettiği yazarların eserlerini tarih biliminin yöntem aşamalarından hangisine tabi tutmuştur?

Tarihçiler, içinde yaşadıkları toplumun siyasi, kültürel, dinî vb. anlayışlarından etkilenerek yetişebilir. Bu nedenle tarihçilerin eserleri onların bu alanlardaki bakış açılarını az ya da çok yansıtabilir. Böyle durumlarda bilgi ve yorumu birbirinden ayırmak gerekir.

Verilen bilgide, tarih araştırmalarında aşağıdakilerden hangisine dikkat edilmesi gerektiği vurgulanmıştır?

Tarihî olayların çok yönlü sebepleri ve sonuçları bulunur. Bir olayın dinsel, siyasal, ekonomik, kültürel, askerî, coğrafi pek çok özelliği bulunabilir. Tarih biliminde her ne kadar olaylar çeşitli özelliklerine göre gruplandırılarak incelense de olayların siyasal yönünü, toplumsal yönünden ya da ekonomik yönünü askerî yönünden keskin çizgilerle ayırmak mümkün değildir.

Verilen metinde tarihçilerin araştırmalarında dikkat etmesi gereken hususlardan hangisine vurgu yapılmıştır?

1974 - 1980 arası dönemde Türkiye’deki siyasi gelişmelerin çalışıldığı bir yüksek lisans tezinde araştırmacının kullandığı kaynaklardan hangisinin güvenilirliği daha azdır?

1974 yılında Çinli bir çiftçinin başkent Pekin’den bin km uzaklıktaki Sian şehrinde tarlasını sürerken sabanına takılan mermer bir heykelcik, birbirlerinden farklı yüz tiplerine sahip 50.000 Çinli askerden oluşan muazzam bir taş orduyu ortaya çıkarmıştır. Saklı kentte ortaya çıkan 2200 yıllık bu mezar bulunmasaydı on milyonluk şehir sadece bilinen vasıflarıyla kalacaktı.

Bu bilgi tarih bilimiyle ilgili;

I. bulunan belgelerin yeni bilgileri ortaya çıkardığı,
II. tarihî olaylar arasında sürekliliğin bulunduğu,
III. bazı tesadüflerin tarihî araştırmalara kaynaklık edebildiği

durumlarından hangilerini kanıtlar niteliktedir?

Verilen şema doğrultusunda aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? 

Geçmişin dönemlendirilmesinde karşılaşılan farklılıklar genellikle Avrupalı tarihçilerin kendi kıtalarındaki önemli değişimleri esas almalarından kaynaklanmaktadır. Avrupalı tarihçiler dönemlendirmelerde Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılışı, matbaanın icadı, Rönesans hareketleri ve feodalitenin çözülmeye başlaması gibi olayları dikkate almaktadır. Kavimler Göçü ve İstanbul’un Fethi gibi gerçekleşen olaylara ise bu olayların Avrupa tarihini etkilediği ölçüde yer verilmektedir. Bu durum Avrupa merkezli yönlendirmeyi dünyanın geri kalanı için tartışmalı hâle getirmektedir. Söz konusu dönemlendirme Avrupa milletleriyle farklı gelişim süreçlerinden geçmiş ve farklı kıtalarda
devletler kurmuş Türklerin tarihleriyle de örtüşmemektedir.

Verilen metinde yer alan görüşler aşağıdakilerden hangisine bir eleştiri olarak ileri sürülmüştür?

Aşağıdaki tarihî olaylardan hangisinin oluş zamanı “günümüze en uzak ve en belirgin olma” özelliğini birlikte taşımaktadır?

Günümüz Türk kaynaklarında Hz. Muhammed’in doğum ve ölüm tarihleri (571 - 632) olarak değerlendirilirken, Arap kaynaklarında (Hicretten önce 52 - Hicretten sonra 11) şeklinde tarihlendirilir.

Türk ve Arap kaynaklarında aynı olay için farklı tarihlendirme yapılması aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?