5. Sınıf Fen Bilimleri Kuvvetin Ölçülmesi ve Sürtünme Test 2

Dinamometreler yayların esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır. Dinamometreye bir cisim astığımızda yayda oluşan uzama miktarı ile cisme uygulanan kuvveti ölçmüş oluruz.
Aşağıda yay, ibre ve 10 cm’lik cetvel kullanılarak bir dinamometre tasarlanmıştır (Şekil I). 6 N’lık cisim bu dinamometreye takıldığında yayın uzamasıyla dinamometrenin ibresi cetvel üzerinde 3 cm noktasına gelmiştir (Şekil II).

*Yayın ölçebileceği en büyük değerde ibre 10 cm’yi gösterir.

Bu dinamometre ile ilgili,
I. Ölçüm aralığı 0-20 N arasıdır.
II. 10 N’lık bir cisim asılırsa ibre 6 cm noktasına gelir.
III. Daha uzun cetvel kullanılırsa daha büyük ağırlıkları ölçebilir.
çıkarımlarından hangileri doğrudur?

Kuvvetin büyüklüğünü ölçmek için kullanılan araçlara dinamometre denir. Yayların esneklik özelliğinden faydalanılarak yapılan dinamometrelere takılan cisim, ağırlığından dolayı yayda uzamaya neden olur.
Özdeş topların farklı dinamometrelerde meydana getirdiği uzamalar şekildeki gibi olmuştur.

Buna göre yaylarda meydana gelen uzamanın farklı olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Dinamometreler yayların esneklik özelliğinden faydalanılarak yapılır. Her yayın bir esneklik sınırı vardır. Bu sınır aşıldığı zaman yay esneklik özelliğini kaybeder ve eski hâline dönemez. Bu nedenle her dinamometrenin üzerinde, ölçebileceği en büyük değer gösterilir.
Aşağıdaki tabloda bölme uzunlukları birbirine eşit olan A, B ve C dinamometrelerine ait bazı özellikler verilmiştir.

Tablodaki verilere göre,
I. 10 N’lık cisim bu dinamometrelerin hepsi ile ölçülebilir.
II. En büyük kuvveti ölçebilecek dinamometre A dinamometresidir.
III. B ve C dinamometrelerine 5 N’lık cisim asılırsa B dinamometresi daha fazla uzar.
çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

Öğretmen derste L cisminin ağırlığının ölçülmesini istiyor.
Bunun üzerine Mert,
• Elindeki malzemelerle Şekil I’deki dinamometreyi yapıyor.
• Kutuya 6 N ağırlığında olduğu bilinen K cismini koyduğunda yaydaki uzama Şekil II’deki gibi oluyor.
• Kutuya L cismini koyduğunda ise yaydaki uzama Şekil III’teki gibi oluyor.

Buna göre L cisminin ağırlığı kaç N’dır?

Yukarıda eklem sıvısı ile sürtünme kuvveti arasındaki ilişki açıklanmıştır.
Buna göre,
I. Kapı menteşelerinin yağlanması
II. Parmakta sıkışan yüzüğün sıvı sabun ile çıkarılması
III. Öndeki salyangozun ilerlerken arkasında bıraktığı sıvı ile diğer salyangozların daha rahat hareket etmeleri
olaylarından hangileri parçada anlatılan durumla benzerlik taşımaktadır?

Bir öğrenci havanın cisimlere uyguladığı sürtünme kuvveti ile ilgili deney yapmak istiyor. Bunun için,
• İki tane özdeş kâğıt alarak birini buruşturuyor.
• Kâğıtları şekildeki gibi aynı seviyede tutuyor.
• Kâğıtları aynı anda bırakıp yere düşme sürelerini ölçerek aşağıdaki tabloyu oluşturuyor.

Yapılan deneyden elde edilen verilere göre havanın cisimlere uyguladığı sürtünme kuvveti ile ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir?

Sonbahar gelince leylekler fotoğrafta görüldüğü gibi konumlanarak güneye göç ederler.

Aşağıda verilen örneklerin hangisindeki amaç bu fotoğrafta verilen olay ile benzerlik taşımaz?

Verilen bilgilere göre;
I. Peri bacalarının oluşumunda hava ve su dirençleri etkili olmuştur.
II. Falezlerin oluşmasında su direncinin etkisi büyüktür.
III. Sürtünme kuvveti günlük hayatımızı kolaylaştıran bir etkiye sahiptir.
çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

Yukarıdaki metnin devamına ilişkin,
I. Sürtünme kuvvetinin fazla olması makinelerde kullanılan parçaların aşınmasına sebep olmaktadır.
II. Araba motorlarında kullanılan malzemelerin aşırı yakıt tüketimine sebep olması, sürtünmenin olumsuz etkisini gösterir.
III. Hareketli parçalarda aşınmayı en aza indireceği için bu parçaların kullanım ömrünü uzatır.
IV. Makinelerde yakıt tasarrufu sağlayabilir.
ifadelerinden hangileri kullanılabilir?

Verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Bir araba lastik firması, lastiklerinin aynı tip araçlarda farklı yollarda kullanımı hakkında anket yapıyor. Anket sonuçlarına göre aşağıdaki tabloyu oluşturuyor.

Verilen tabloya göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Bir öğrenci özdeş oyuncak arabaları üç farklı zeminde aynı süratle hareket ettiriyor. Hareket sırasında uygulanan kuvvetler ile zemin arasındaki ilişkiyi gösteren grafiği aşağıdaki gibi çiziyor.

Buna göre I, II ve III ile gösterilen zeminler aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?

Hava molekülleri ile yüzeyin temas etmesi sonucu cisimlerin hareketini zorlaştıran etkiye hava direnci denir. Cismin hava ile temas eden yüzeyi hava direncini arttırıp azaltabilir.
Hava direncinin günlük yaşamdaki etkisini ölçmek isteyen bir öğrenci aynı bisiklete üç farklı şekilde binerek aynı yokuşu hiç pedal çevirmeden iniyor.

Buna göre öğrencinin yolu tamamlama süreleri arasındaki ilişki hangisinde doğru verilmiştir?

Sürtünme kuvveti, temas hâlindeki iki nesne arasında oluşan ve harekete karşı koyan kuvvettir.

Hipotezi test etmek isteyen bir öğrenci yukarıdaki malzemeleri kullanarak bir deney düzeneği kuruyor.

Yapılan deneyden,
I. Tahta zeminde dinamometredeki değer daha büyüktür.
II. Mermer zeminde takoza etki eden sürtünme kuvveti daha fazladır.
III. Yapılan deney hipotezi doğrulamamıştır.
sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

Sürtünme kuvveti cismin hareketine karşı koyan bir kuvvettir. Pürüzlü yüzeylerdeki sürtünme kuvveti düzgün yüzeylere göre daha fazladır.
Aşağıda iki farklı zeminde itilen arabalar gösterilmektedir.

Buna göre,
I. Buzlu zeminde aracın kolay hareket etmesi için tekerleklere zincir takılması sürtünme kuvvetini azaltır.
II. Asfalt zeminde arabayı harekete geçirmek için kullanılan kuvvet daha fazladır.
III. Sürtünme kuvveti fazla olduğundan buzlu zeminde araç daha zor ilerler.
çıkarımlarından hangileri doğrudur?

Aşağıda verilen örneklerden hangisi metinde verilen bu durumla benzerlik gösterir?

Japonya’da geliştirilen manyetik kaldırma teknolojisi ile çalışan trende tekerlek yoktur. Bunun yerine tren çok güçlü bir mıknatıs etkisiyle hafifçe yukarı doğru kaldırılır. Bu sayede tren saatte 500 km’yi aşan sürate ulaşabilir. Amaç, sürtünmeyi en aza indirerek trenin daha hızlı gitmesini sağlamaktır.
Aşağıdakilerden hangisinde verilen örnekten farklı bir durum amaçlanmıştır?

Bir cisme etki eden sürtünme kuvvetinin zamanla değişimini gösteren grafik aşağıdaki gibidir.

Buna göre verilen örneklerden hangisinde sürtünmede meydana gelen değişim bu grafiğe uygundur?

Sürtünme kuvveti,
• Birbirine temas eden yüzeyler arasında gerçekleşir.
• Hareketi engeller ya da zorlaştırır.
• Pürüzsüz yüzeylerde daha azdır.
Öğretmen “Okulda öğrencilerin merdivenden kayıp düşme olayları gittikçe arttı. Sizce bu sorunu çözmek için neler yapılmalı?” diye soruyor.
Buna göre aşağıdaki önerilerden hangisi sorunun çözümü için uygun değildir?

Ali elindeki topu yükseklikleri eşit olan aşağıdaki düzeneklerden sırasıyla serbest bırakıyor.

Ali yaptığı bu etkinlikte aşağıdaki hipotezlerden hangisini test etmek istemiştir?