Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinde başkanlığını kağanın yaptığı kurultay adı verilen meclis vardı. Kurultayda savaş, barış, göç vb. önemli konular görüşülür, istişare edilir ve karara bağlanırdı. Devletin ileri gelenlerinin katıldığı kurultayda alınan kararlarda son söz kağana aitti.

Buna göre kurultay ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

İlk Türk devletlerinde, hükümdara devleti yönetme yetkisinin Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı.

Verilen bilgide aşağıdaki kavramlardan hangisine vurgu yapılmıştır?

Osmanlı Devleti’nde, padişahın başkanlığında devlet işlerini görüşmek üzere toplanılan Divana “Divanıhümayun” adı verilirdi. Divanda idari, askerî, hukuki, adli, mali konular; davalar ve şikâyetler görüşülüp karara bağlanırdı. Osmanlı’da ilk divan, Orhan Bey Dönemi’nde kurulmuş I. Murat Dönemi’nde ülke sınırlarının genişlemesi ve sorunların artmasına bağlı olarak divan da genişletilmiştir. Divandaki vezir sayısı ile diğer divan üyelerinin görev ve yetkileri artırılmıştır. Divan, Fatih Sultan Mehmet’in ilk devirlerine kadar her gün toplanmış; ancak XVI. yüzyıldan itibaren toplantılar haftada dört güne inmiştir. Fatih Sultan Mehmet’e kadar divana hükümdarlar, Fatih Sultan Mehmet’ten sonra vezir-i azamlar başkanlık etmiştir.

Verilen bilgilere göre Divanıhümayun ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Mustafa Kemal Atatürk’e göre, “Demokrasi temeline dayalı hükûmetlerde egemenlik; halka, halkın çoğunluğuna aittir. Demokrasi ilkesi egemenliğin millette olduğunu, başka yerde olmayacağını gerekli bulur. Bu bakımdan demokrasi ilkesi, siyasi kuvvetin, egemenliğin kaynağına ve yasallığına değinmektedir.”

Buna göre demokratik bir ülkede aşağıdakilerden hangisinin olması beklenemez?

Öğretmenin, demokrasinin gelişimi ile ilgili kimler bilgi vermek ister soruna;

Aslı: “Vatandaşların bir kısmının yönetime katılmasını sağlayan hükûmet sistemleri, ilk defa MÖ 500 yıllarında Yunan ve Roma uygarlıklarında görülmüştür.”

Kerem: “MS 1215’te İngiltere’de kral ile soylular arasında imzalanan Magna Carta Libertatum (Magna Karta Libertatum) ile kralın yetkileri ilk defa sınırlandırılmıştır.”

Serhat: “1789 Fransız İhtilali, krala karşı halk ayaklanması İnsan ve Yurttaşlık Hakları Bildirgesi’nin yayınlan¬ması gibi önemli sonuçlar doğurmuştur. 1791 Anayasası ile Fransa’da ortaya çıkan cumhuriyet, eşitlik, özgürlük ve adalet gibi kavramlar önce Avrupa’ya daha sonra tüm dünyaya yayılmıştır.” şeklinde cevap vermişlerdir.

Öğrencilerin vermiş olduğu cevaplara göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

1839’da kabul edilen Tanzimat Fermanıyla;

• Herkes kanun önünde eşit olacak, her gücün üstünde kanun gücünün olduğu kabul edilecektir.
• Hiç kimse yargılanmadan haksız yere idam edilmeyecektir.
• Askere alma ve terhis işlemleri belirli kurallara bağlanacaktır.
• Müslüman, Hristiyan ve Musevi bütün halkın can, mal ve namus güvenliği sağlanacaktır.
• Vergiler herkesin gelirine göre toplanacaktır.
• Herkes mal ve mülk sahibi olabilecek, isterse malını ve mülkünü satabilecek veya miras bırakabilecektir.

Buna göre Tanzimat Fermanı’nın getirdiği yenilikler demokrasinin;

I. eşitlik
II. hukukun üstünlüğü
III. seçme ve seçilme hakkı

ilkelerinden hangileri ile ilgili gelişmeleri kapsamaktadır?

1939’ da ilan edilen Tanzimat Fermanı, herkesin yaşama, mülkiyet ve namus gibi kişisel haklarının korunmasını kanunla güvence altına almıştır.

Bu güvence, demokrasinin temel ilkelerinden hangisi ile ilgilidir?

Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinde devlet işleri kurultayda görüşülürdü. Kurultaya devletin ileri gelenleri katılırdı. Kağan kurultaya başkanlık yapardı. Kurultaylara hatun adlı kağan eşleri de katılırdı.

Verilen bilgiye göre;

I. Kağanlığın babadan oğula geçtiği
II. Hatunun devlet yönetiminde söz sahibi olduğu
III. Kurultay temsilcilerinin halk tarafından seçildiği

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

Demokratik bir ülkede vatandaşların herhangi bir kısıtlamaya veya zorlamaya bağlı olmaksızın düşüncelerini açıklayabilmeleri, demokrasinin hangi temel ilkesi ile ilgilidir?

Demokratik devletlerde insanlar başkalarının haklarına zarar vermeden istediklerini yapabilirler. Vatandaşlar, seçmiş olduğu cumhurbaşkanı ve milletvekilleri aracılığıyla egemenlik haklarını kullanırlar. Kanunlar önünde fakir-zengin, kadın-erkek aynı haklara sahiptir.

Verilen metinde demokrasinin;

I. eşitlik
II. özgürlük
III. millî egemenlik

ilkelerinden hangilerine vurgu yapılmıştır?